Dieet na Alvleesklierontsteking: 10X Voeding die je best Vermijdt
Dieet na alvleesklierontsteking is niet zomaar een aanpassing, maar de belangrijkste en meest bepalende fase van je herstel.
Acute pancreatitis of alvleesklierontsteking is een ernstige en pijnlijke en aandoening waarbij de alvleesklier (pancreas) zichzelf begint te verteren.
De enige manier om dit proces te stoppen en genezing te bevorderen, is door de alvleesklier volledig rust te gunnen.
Het dieet dat je volgt na ontslag uit het ziekenhuis bepaalt hoe snel je herstelt en de kans op terugval. De belangrijkste regel? Vermijd vet en alcohol.
Welke voeding kun je best vermijden bij alvleesklierontsteking?
Onze alvleesklier of pancreas heeft twee hoofd taken: het regelen van onze bloedsuiker met insuline en het maken van sterke spijsverteringsenzymen.
Het enzym lipase helpt bij het verteren van vetten.
Bij een alvleesklierontsteking (pancreatitis) worden deze enzymen al in de alvleesklier actief, wat leidt tot ontsteking en schade.
Het dieet zorgt ervoor dat de aanmaak en afgifte van deze enzymen zo laag mogelijk blijft.
De Oorsprong van alvleesklierontsteking: Het Lipase-enzym
Om te begrijpen waarom een dieet na een aanval zo belangrijk is, moet je in de eerste plaats weten wat er misgaat in je alvleesklier.
De pijn en schade bij pancreatitis ontstaan door de verteringsenzymen die de alvleesklier zelf maakt. Het enzym lipase speelt hierbij een centrale en gevaarlijke rol.
De Belangrijke Rol van Lipase bij de Vetvertering
De alvleesklier (pancreas) is een belangrijk orgaan dat sterke enzymen maakt om ons eten te helpen verteren. Lipase is een van deze belangrijke enzymen.
De belangrijkste taak van lipase is het afbreken van vetten (lipiden) die u eet. Het splitst vetten in kleinere moleculen, zoals vetzuren en glycerol, zodat ze kunnen worden opgenomen.
Zonder lipase kan de dunne darm vetten niet verteren.
Normaal worden deze enzymen eerst in een inactieve vorm (‘pro-enzymen’) gemaakt. Ze worden pas actief als ze veilig in de dunne darm zijn en in aanraking komen met andere stoffen.
Dieet na Alvleesklierontsteking: Autodigestie en Celschade
Tijdens een aanval van alvleesklierontsteking wordt dit veiligheidsslot ontgrendeld. De enzymen, zoals lipase, worden te vroeg actief binnen in de alvleesklier zelf.
Deze geactiveerde enzymen verteren niet de vetten in de darm, maar beginnen het pancreasweefsel zelf aan te vallen (autodigestie).
De functie van lipase
Omdat lipase vetten snel afbreekt, veroorzaakt vroege activatie een snelle en ernstige ontsteking en afsterven van weefsel in de pancreas, die veel vet bevat.
De schade door de enzymen veroorzaakt sterke pijn, zwelling en het lekken van deze spijsverteringssappen naar het omliggende weefsel.
Lipase als belangrijke Marker in onze Bloedbaan
Omdat de alvleesklier beschadigd is en de enzymen in de bloedbaan terechtkomen in plaats van in de darm, is lipase een belangrijke indicator voor artsen.
Bij een acute alvleesklierontsteking stijgt het lipasegehalte in het bloed vaak tot drie keer hoger dan normaal.
Dit is een van de betrouwbaarste manieren om de diagnose te bevestigen.
Het belangrijkste doel van het dieet na alvleesklierontsteking is om de productie van lipase en de werking van de alvleesklier zo laag mogelijk te houden, zodat het herstel kan beginnen.
Vetrijke voeding zoveel mogelijk beperken
Elke keer dat u vet voedsel eet, start er een kettingreactie die slecht is voor je herstellende alvleesklier.
- Vetrijke maaltijd: je eet eten met veel vetten.
- Cholecystokinine (CCK) Productie: De dunne darm detecteert de vetten en geeft het hormoon CCK vrij.
- Enzymstimulatie: CCK is het hormoon dat de alvleesklier stimuleert om snel lipase-enzymen vrij te geven, die nodig zijn om vet te verteren.
- Verergering van Ontsteking: Deze stimulatie dwingt de ontstoken alvleesklier te werken, wat pijn, krampen en meer cel beschadiging veroorzaakt.
Kortom: Vetrijk voedsel veroorzaakt ontsteking. De alvleesklier kan alleen rusten als de vetinname strikt beperkt wordt, meestal tot maximaal 10 tot 15 gram vet per maaltijd.
Dieet na Alvleesklierontsteking: 10 x Voeding die je best Vermijdt
Het vermijden van de onderstaande voedingsmiddelen is geen tijdelijke tip, maar een verplichting tijdens de eerste fase van herstel. Overleg altijd met uw arts of diëtist over de juiste vetlimieten voor uw situatie.
Gefrituurd Voedsel
Dit is de meest geconcentreerde vorm van vet, vaak met ongezonde transvetten en verzadigde vetten. Een kleine hoeveelheid kan de alvleesklier al te zwaar belasten.
Denk vooral aan Friet, chips, donuts, kroketten en gefrituurde kip.
Vette Zuivelproducten
Volle melk, room en bepaalde kazen bevatten grote hoeveelheden verzadigd vet. Zelfs kleine porties room in koffie of soep kunnen te veel zijn.
Vooral volle melk, roomboter, room, koffieroom, volle kaas (48+), slagroom, volle yoghurt en roomijs behoren tot deze groep.
Alle Rood en Bewerkt Vlees
Rood vlees zoals biefstuk en gehakt en bewerkt vlees (worst, spek, salami, hamburgers en paté) bevatten veel verzadigd vet en stoffen die de spijsvertering moeilijk maken.
Sommige Noten, Zaden en Avocado’s
Noten en avocado’s bevatten gezonde vetten, maar ze hebben ook veel vet. Een klein handje noten kan al tussen de 20 en 30 gram vet bevatten, wat meer is dan de dag limiet.
Vooral amandelen, walnoten, pinda’s, avocado (in grote hoeveelheden) en vette notenpasta kun je het beste vermijden bij alvleesklierontsteking.
Alcohol en alcoholische dranken
Alcohol is de voornaamste oorzaak van chronische pancreatitis of alvleesklierontsteking. Het heeft een toxisch effect op de cellen van de alvleesklier en veroorzaakt spasmen in de afvoergang, waardoor enzymen vast komen te zitten.
Na een aanval van pancreatitis moet alcohol volledig worden vermeden.
Vermijd daarom zoveel mogelijk het drinken van bier, wijn, sterke drank en likeuren.
Snoek, koekjes en gebak, chocolade en kant-en-klare Desserts
Deze producten bevatten vaak veel vet (boter, olie, cacao) en geraffineerde suikers, wat de alvleesklier uit balans brengt.
Vooral snoep, koekjes roomgebak, chocoladerepen en kant-en-klare toetjes zijn de grootste boosdoeners.
Geraffineerde Koolhydraten
Hoewel ze weinig vet bevatten, verhogen ze snel onze bloedsuikerspiegel. Dit zorgt ervoor dat de alvleesklier extra hard moet werken om insuline aan te maken.
Vermijd daarom vooral alle soorten witbrood, witte pasta, witte rijst en suikerhoudende ontbijtgranen.
Vette Sauzen en Dressings
Vetten in sauzen worden vaak onderschat. Zo bevat één eetlepel mayonaise bijvoorbeeld al 10 gram vet.
Voorbeelden: Mayonaise, volle dressings, kant-en-klare pesto en botersauzen.
Pittig gekruid en Zuur Voedsel
Ofschoon ze niet direct vet bevatten, kunnen sterk gekruide of zure voedingsmiddelen onze darmen prikkelen en daardoor onbedoeld de spijsvertering en de afgifte van CCK stimuleren.
- Voorbeelden: sterk gekruide chilipepers, zeer zure citrus dranken, geconcentreerde tomatenproducten (bij sommige patiënten).
Vezelrijke Voedingsmiddelen in de Vroege Fase
Dit is een tijdelijke uitzondering. Hoewel vezels gezond zijn, kunnen ze in de eerste herstelfase de darmen overbelasten en klachten veroorzaken.
Begin met vezelarme opties en verhoog de vezelinname geleidelijk.
- Voorbeelden: Rauwe groenten, peulvruchten (tijdelijk).
De Focus op Herstel: Wat U Wél Moet Eten
Het dieet na alvleesklierontsteking richt zich op twee pijlers: herstel (eiwitten) en veilige energie (complexe koolhydraten).
Eiwitten: De Essentiële Bouwstenen voor Herstel
Magere eiwitten zijn belangrijk voor herstel van beschadigd pancreasweefsel. Ze activeren de alvleesklier veel minder dan vet.
- Aanbevolen: Huidloze kip (borst), magere vis (kabeljauw, koolvis), tofu, eiwitten van eieren, magere kwark en yoghurt met 0 procent vet.
Complexe Koolhydraten als bron van energie
Deze geven geleidelijk energie vrij en helpen insulinepieken te voorkomen.
- Aanbevolen: Haver en havermout, alle soorten volkorenbrood, zilvervliesrijst of bruine rijst, gekookte aardappelen en zoete aardappelen.
Verse groenten en fruit
Start met gekookte en gestoomde groenten (licht verteerbaar) en zachte vruchten.
- Aanbevolen: Bananen, appels (zonder schil), peren, gestoomde wortelen, gekookte broccoli (in kleine porties).
Terugkeer naar Normaal eetpatroon
Het herstel verloopt langzaam en vraagt om geduld. De overgang naar een ‘normaal’ dieet dient zeer voorzichtig en stap voor stap te gebeuren, altijd in overleg met een diëtist of arts.
Eet regelmatig Kleine Porties
Grote maaltijden vragen om een grote hoeveelheid spijsverteringsenzymen. Eet daarom vijf tot zes kleine maaltijden per dag om je alvleesklier niet te overbelasten.
Alcohol definitief vermijden
Na een aanval van pancreatitis is de conclusie vaak duidelijk: alcohol moet voor altijd uit het dieet worden verwijderd. De kans op een nieuwe aanval of chronische pancreatitis is te groot.
Hydratatie
Zorg dat je genoeg water of dranken drinkt die niet prikken. Vermijd koude dranken, want die veroorzaken vaak krampen.
Conclusie: Vetarm en alcoholvrij
Strikte naleving van dit vetarme en alcoholvrije dieet is de beste ‘medicatie’ voor je alvleesklier.
Het is de enige bewezen manier om ontsteking te verminderen, celschade te herstellen en het risico op een chronische aandoening of nieuwe aanval te minimaliseren.
Dit dieet beschermt alle vitale functies van je alvleesklier.